سیر تطور نحت در زبان عربی

از آنجا که زبان، ابزار مهم ارتباط میان انسانها به شمار می آید و در پی آن ارتباط میان زبانهای گوناگون نیز، اجتناب ناپذیر است، لذا انسانها برای بهره برداری بهتر از این ارتباط روشهایی را پدید آورده اند که از جمله ی آنها ترجمه، وامگیری خام کلمات و تولید کلمات نوین است. در زبان عربی نیزبه عنوان یکی از زبانهای کهن، این روشها به کار رفته اند که یکی از آنها درآمیختن واژگان یا کلمات با همدیگر به منظور تولید واژه یا کلمه ی جدید است.روش مذکور « نحت » نام دارد و از دیرباز چونان الگویی در پهنه ی زبان و ادبیات عربی مطرح بوده است. با اشارات خلیل بن احمد و احمد بن فارس در سده های نخست هجری، اندک اندک به یک مسأله ی لغوی تبدیل شد.این مسأله در عصر نهضت شکل تازه ای به خود گرفت.سالها حاکمیت عثمانیها و پدیده ی استعمار نیز در مسائل مربوط به زبان عربی، به ویژه نحت تأثیر فراوانی داشت. با استقلال یابی کشورهای عربی و پیشرفت علم نحت دوباره مورد توجه زبانشناسان ونیز دانشمندان زبان عربی قرار گرفت. مباحثی مانند رابطه ی نحت با اشتقاق، قیاسی یا سماعی بودن نحت ونیز رد نحت یا پذیرش آن در دستورکار استادان بزرگ و فرهنگستانهای زبان عربی از جمله فرهنگستانهای عراق، سوریه و مصر قرار گرفت. نحت نیز همچون موارد دیگر لغوی، در عین سودمندی می تواند زیانبخش باشد؛ بدین معنی که اگر در جایگاه شایسته و به صورت مناسب به کار نرود، زیان آن بیش از بهره اش خواهد بود. به طور کلی راه برای گزینش رفتار مناسب با این پدیده باز است؛ ضمن اینکه بهتر است که رسیدن به نتیجه ی قطعی را بر عهده ی نیازهای روز واگذار نماییم. کلمات کلیدی : نحت ، اشتقاق ، لغت ، زبان شناسی